بخشش شفاهی مهریه در حقوق ایران: اعتبار و چالش‌ها
تعریف و مفهوم بخشش شفاهی مهریه
بخشش شفاهی مهریه به معنای اعلام اراده زن مبنی بر صرف‌نظر کردن از تمام یا بخشی از مهریه خود به صورت کلامی و بدون تنظیم سند رسمی است. در این حالت، زن به صورت زبانی به همسر خود اعلام می‌کند که مهریه یا بخشی از آن را به او بخشیده است.
در حقوق ایران، اصل بر این است که هرگونه توافق مالی بین زوجین، از جمله بخشش مهریه، باید به صورت کتبی و در قالب سند رسمی ثبت شود تا از بروز اختلافات احتمالی در آینده جلوگیری شود. با این حال، اعتبار بخشش شفاهی مهریه همواره موضوع بحث و بررسی بوده است.
اعتبار قانونی بخشش شفاهی مهریه
در خصوص اعتبار قانونی بخشش شفاهی مهریه، اختلاف نظر وجود دارد. برخی از حقوقدانان معتقدند که بخشش شفاهی مهریه به دلیل عدم رعایت تشریفات قانونی (تنظیم سند رسمی) فاقد اعتبار است و زن می‌تواند در هر زمان نسبت به مطالبه مهریه خود اقدام کند.
در مقابل، برخی دیگر از حقوقدانان بر این باورند که اگر بخشش شفاهی مهریه با اقرار صریح و بدون ابهام زن صورت گرفته باشد و قرائن و شواهدی دال بر رضایت واقعی او وجود داشته باشد، می‌تواند معتبر تلقی شود. این دیدگاه بیشتر بر اصل آزادی اراده و لزوم احترام به توافقات خصوصی افراد تاکید دارد.
شرایط تحقق بخشش شفاهی مهریه معتبر
برای اینکه بخشش شفاهی مهریه از نظر قانونی معتبر شناخته شود، باید شرایط زیر وجود داشته باشد:
- اقرار صریح و بدون ابهام زن: زن باید به صورت واضح و بدون هیچ ابهامی اعلام کند که مهریه یا بخشی از آن را به همسرش بخشیده است.
- رضایت واقعی زن: بخشش مهریه باید با رضایت قلبی و بدون هیچگونه اجبار یا اکراهی از سوی زن صورت گرفته باشد.
- عدم وجود موانع قانونی: زن نباید در زمان بخشش مهریه محجور (صغیر، مجنون یا سفیه) باشد.
اثبات بخشش شفاهی مهریه
اثبات بخشش شفاهی مهریه بر عهده مرد است. مرد باید بتواند با ارائه مدارک و شواهد کافی به دادگاه ثابت کند که زن به صورت شفاهی مهریه خود را بخشیده است.
از جمله ادله اثبات دعوا می‌توان به شهادت شهود، اقرار زن در دادگاه، و ارائه قرائن و اماراتی که دلالت بر بخشش مهریه داشته باشد، اشاره کرد. با این حال، اثبات بخشش شفاهی مهریه به دلیل عدم وجود سند کتبی، دشوار است.
چالش‌های حقوقی بخشش شفاهی مهریه
بخشش شفاهی مهریه با چالش‌های حقوقی متعددی روبرو است. از جمله این چالش‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مشکل اثبات: اثبات بخشش شفاهی مهریه به دلیل عدم وجود سند کتبی دشوار است و ممکن است منجر به طرح دعاوی حقوقی طولانی و پرهزینه شود.
- احتمال انکار زن: زن ممکن است در آینده بخشش شفاهی مهریه را انکار کند و مدعی شود که هرگز مهریه خود را نبخشیده است.
- سوء استفاده از موقعیت: در برخی موارد، ممکن است مرد از موقعیت خود سوء استفاده کرده و زن را تحت فشار قرار دهد تا به صورت شفاهی مهریه خود را ببخشد.
توصیه‌های حقوقی
با توجه به چالش‌های حقوقی بخشش شفاهی مهریه، توصیه می‌شود که زوجین در صورت تمایل به بخشش مهریه، حتماً این موضوع را به صورت کتبی و در قالب سند رسمی در دفترخانه اسناد رسمی ثبت کنند.
تنظیم سند رسمی بخشش مهریه، از بروز اختلافات احتمالی در آینده جلوگیری می‌کند و حقوق هر دو طرف را تضمین می‌کند. همچنین، توصیه می‌شود که زن قبل از بخشش مهریه، با یک وکیل یا مشاور حقوقی مشورت کند تا از حقوق خود آگاه شود.
رویه قضایی در خصوص بخشش شفاهی مهریه
رویه قضایی در خصوص بخشش شفاهی مهریه یکسان نیست و دادگاه‌ها در این زمینه رویه‌های متفاوتی را اتخاذ می‌کنند. برخی از دادگاه‌ها بخشش شفاهی مهریه را در صورتی معتبر می‌دانند که با اقرار صریح و بدون ابهام زن صورت گرفته باشد و قرائن و شواهدی دال بر رضایت واقعی او وجود داشته باشد.
در مقابل، برخی دیگر از دادگاه‌ها بخشش شفاهی مهریه را به دلیل عدم رعایت تشریفات قانونی فاقد اعتبار می‌دانند و زن را محق به مطالبه مهریه می‌دانند. به همین دلیل، توصیه می‌شود که زوجین در صورت تمایل به بخشش مهریه، حتماً این موضوع را به صورت کتبی و در قالب سند رسمی ثبت کنند.
جمع‌بندی
بخشش شفاهی مهریه در حقوق ایران موضوعی پیچیده و چالش‌برانگیز است. در حالی که برخی از حقوقدانان معتقدند که بخشش شفاهی مهریه در صورت وجود شرایط خاص می‌تواند معتبر باشد، رویه قضایی در این زمینه یکسان نیست و اثبات آن دشوار است.
به همین دلیل، توصیه می‌شود که زوجین در صورت تمایل به بخشش مهریه، حتماً این موضوع را به صورت کتبی و در قالب سند رسمی ثبت کنند تا از بروز اختلافات احتمالی در آینده جلوگیری شود.
1. بخشش شفاهی مهریه چیست؟
بخشش شفاهی مهریه زمانی است که زن بدون دریافت هیچ گونه وجه یا مالی، به صورت شفاهی اعلام می کند که مهریه خود را به شوهرش بخشیده است.
2. آیا بخشش شفاهی مهریه معتبر است؟
خیر، بخشش شفاهی مهریه در قانون ایران معتبر نیست و برای اثبات آن باید سند کتبی وجود داشته باشد.
3. چگونه می توان مهریه را بخشید؟
بخشش مهریه باید به صورت کتبی و با امضای زن و دو شاهد انجام شود. این سند باید در دفترخانه اسناد رسمی ثبت شود.
4. آیا زن می تواند بعد از بخشش مهریه، آن را مطالبه کند؟
خیر، پس از بخشش کتبی و ثبت شده مهریه، زن دیگر نمی تواند آن را مطالبه کند.
5. آیا بخشش مهریه در زمان طلاق اجباری است؟
خیر، بخشش مهریه در زمان طلاق اجباری اجباری نیست و زن می تواند مهریه خود را مطالبه کند.
6. آیا بخشش مهریه در صورت عدم تمکین زن معتبر است؟
خیر، بخشش مهریه در صورت عدم تمکین زن معتبر نیست و زن می تواند مهریه خود را مطالبه کند.
7. آیا بخشش مهریه در صورت اعسار شوهر معتبر است؟
بله، بخشش مهریه در صورت اعسار شوهر معتبر است و زن نمی تواند مهریه خود را مطالبه کند.
8. آیا بخشش مهریه در صورت ازدواج مجدد زن معتبر است؟
خیر، بخشش مهریه در صورت ازدواج مجدد زن معتبر نیست و زن می تواند مهریه خود را مطالبه کند.
9. آیا بخشش مهریه در صورت فوت شوهر معتبر است؟
خیر، بخشش مهریه در صورت فوت شوهر معتبر نیست و زن می تواند مهریه خود را از ورثه شوهر مطالبه کند.
10. آیا بخشش مهریه در صورت گذشت زمان معتبر است؟
بله، بخشش مهریه در صورت گذشت زمان و عدم مطالبه آن توسط زن معتبر است و زن دیگر نمی تواند آن را مطالبه کند.
بررسی انصراف از مهریه یا جامع وقف